Grzyb w domu – objawy zdrowotne, które lekarz może rozpoznać za późno

Pleśń to nie tylko problem estetyczny, ale i poważne zagrożenie dla zdrowia. Jej szkodliwość nie ogranicza się do wywołania alergii, tak więc negatywne skutki obejmują wszystkich – zarówno ludzi, jak i zwierzęta.

W tym artykule prezentujemy objawy zdrowotne grzyba w domu, w tym te, które mogą wystąpić już po krótkotrwałym kontakcie z pleśnią.

Grzyb w domu a zdrowie – w jaki sposób szkodzą

Toksyny obecne w grzybach mogą trafiać do organizmu trzema drogami:

• oddechową – poprzez wdychanie zarodników pleśni obecnych w powietrzu,
• pokarmową – w wyniku spożycia skażonej żywności, 
• kontaktową – na skutek dotykania przedmiotów pokrytych pleśnią.

Pierwsze objawy zdrowotne grzyba w domu

Krótkotrwała ekspozycja na pleśń może podrażniać:

• oczy,
• skórę,
• nos, 
• gardło,
• płuca.

Dolegliwości te nie zawsze występują przy krótkim kontakcie z grzybami pleśniowymi, lecz nie ograniczają się wyłącznie do alergików.

Grzyb w domu objawy zdrowotne u alergików

Osobami, które jako pierwsze odczuwają skutki obecności grzybów pleśniowych, są osoby zmagające się z alergią na ich zarodniki. 

Uczulenie daje objawy ze strony układu oddechowego, które obejmują:

• katar sienny (wodnisty wyciek z nosa),
• kichanie,
• zatkany nos,
• swędzenie nosa i gardła,
• kaszel (suchy lub mokry),
• świszczący oddech,
• duszność, uczucie braku powietrza,
• zaostrzenie astmy.

Ponadto często występują także dolegliwości związane z oczami, a dokładnie:

• swędzenie,
• zaczerwienienie spojówek,
• łzawienie.

Zdarza się, że dochodzą też do tego objawy skórne, takie jak świąd, zaczerwienienie i pokrzywka. 

Późne objawy wdychania pleśni

Poważne skutki związane z ekspozycją na pleśń pojawiają się przy dłuższym kontakcie z nią. Grzyby pleśniowe wytwarzają bowiem mikotoksyny.

Są to toksyczne metabolity wytwarzane przez grzyby pleśniowe, głównie z rodzajów Aspergillus, Penicillium i Fusarium. 

Jak dotąd wyodrębniono ponad 400 rodzajów mykotoksyn. Do najważniejszych należą:

• Aflatoksyna B1 – jest szczególnie toksyczna, działa mutagennie i rakotwórczo, uszkadza wątrobę (w tym powoduje jej nowotwory),
• fumonizyny – działają szkodliwie na wątrobę i nerki, zwiększają ryzyko wystąpienia raka przełyku,
• ochratoksyna A – negatywnie wpływa na nerki i jest potencjalnie rakotwórcza,
• trichoteceny – wywołują ostre podrażnienia skóry i błon śluzowych, przewlekle osłabiają odporność,
• zearalenon – wykazuje działanie estrogenne, może powodować bezpłodność,
• patulina – wywołuje nudności oraz uszkodzenia wątroby, śledziony i nerek.

Grzyb w mieszkaniu a zdrowie zwierząt

Właściciele zwierząt domowych powinni wiedzieć, że pleśń w domu szkodzi również ich pupilom.

Dla psów szczególnie szkodliwe są aflatoksyny, które mogą powodować ostry stan zapalny wątroby prowadzący do niewydolności, z objawami takimi jak wymioty, brak apetytu, żółtaczka, osłabienie, obrzęki, krwawienia, skaza krwotoczna, a nawet śmierć.

Trichoteceny stanowią natomiast zagrożenie zarówno dla psów, jak i dla kotów. Wywołują brak apetytu, biegunkę, utrudnione wchłanianie pokarmów, podrażnienie przewodu pokarmowego oraz osłabienie układu odpornościowego.

Skąd pleśń w domu

Pleśń w domu najczęściej pojawia się na:

• murach i elementach drewnianych,
• produktach spożywczych i resztkach żywności,
• glebie roślin doniczkowych.

Aby wyjaśnić, skąd bierze się pleśń na murach, należy rozpocząć od przedstawienia różnicy pomiędzy słowami pleśń oraz grzyb. Chociaż często używa się tych pojęć zamiennie, to w rzeczywistości nie są one synonimami.

Mówiąc precyzyjniej, pleśnią nazywa się potocznie grzyby aprotroficzne, określane także strzępkowymi i nitkowatymi. Ich zarodniki – przy sprzyjających warunkach – powodują powstawanie charakterystycznych wykwitów.

Te optymalne warunki to:

• wilgoć – czyli wilgotność przekraczająca 60%
• wysoka temperatura – przynajmniej 18 st. C.,
• brak promieniowania UV – czyli słaby dopływ światła słonecznego,
• zła cyrkulacja powietrza.

Grzyby to pojęcie znacznie szersze. Warto zwrócić uwagę na fakt, że jeden z ich rodzajów łatwo pomylić z grzybami pleśniowymi. Chodzi o grzyby domowe, które czasem rozwijają się na przedmiotach drewnianych.

Na powierzchni zaatakowanych przedmiotów tworzą narośle przypominające watę, które bywają błędnie uznawane za pleśń.

Wprawdzie grzyby domowe nie są równie szkodliwe dla zdrowia co grzyby strzępkowe, jednak mogą doprowadzić do poważnego uszkodzenia drewna. Ponadto także lubią wilgoć, więc ich obecność w domu może świadczyć o problemach z wilgotnością powietrza.

Dom bez grzybów i pleśni

Istnieje kilka sposobów na to, żeby zapobiec rozwojowi grzybów pleśniowych w domu, a tym samym uniknąć wielu problemów zdrowotnych. Najważniejsze działania to:

• Utrzymywanie prawidłowej wilgotności powietrza – powinna mieścić się w granicach 40-60%. Przyczyny przewilżenia powietrza mogą być różne. Czasami jest to skutek słabego działania wentylacji – zwłaszcza w połączeniu z rzadkim wietrzeniem, lecz zdarza się, że problem stanowi wada konstrukcyjna budynku. Najlepiej wyeliminować źródło wilgoci, ale jako pomoc doraźną można potraktować osuszacz powietrza.
• Zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza – nawet jeśli przyczyny wilgoci są inne, warto zadbać o prawidłowe działanie wentylacji oraz regularnie wietrzyć pomieszczenia.
  
• Unikanie nadmiernego gromadzenia produktów spożywczych, które mogą stać się siedliskiem pleśni. Warto regularnie przeglądać zapasy, a w razie potrzeby wyrzucać to, co zaczęło się psuć.
• Stosowanie oczyszczacza powietrza – oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA zatrzymuje zarodniki pleśni obecne w powietrzu, tak więc eliminuje jedną z dróg, którymi trafiają one do organizmu.
  
• Dbanie o kondycję roślin doniczkowych – grzyby pleśniowe w domu mogą rozwijać się także na mokrej glebie kwiatów. Należy zatem regularnie kontrolować ich stan oraz unikać nadmiernego podlewania.

Grzyb w domu objawy zdrowotne – podsumowanie

Obecność grzybów pleśniowych w domu szkodzi nie tylko alergikom. Co więcej, negatywne skutki mogą wystąpić już przy krótkim kontakcie z pleśnią. Dłuższa ekspozycja stanowi poważne zagrożenie, ponieważ prowadzi do uszkodzenia wątroby i nerek oraz rozwoju nowotworów. 

Pleśń często rozwija się na murach, czemu sprzyja wilgoć, dlatego warto utrzymywać prawidłowy poziom nawilżenia powietrza. Należy też unikać gromadzenia dużej ilości produktów spożywczych, które mogą stać się siedliskiem grzybów strzępkowych.

Źródła:

1. Alergia na pleśnie – objawy i porady, hitaxafast.pl
2. Pleśń, niehs.nih.gov
3. Jak pleśń wpływa na ludzi?, epa.gov
4. Shakil A Saghir et al., Pleśnie i mykotoksyny wewnątrz pomieszczeń II: Perspektywa toksykologiczna, probiologists.com
5. Marta Pietroń, Mykotoksyny – czym grozi zatrucie nimi?, doz.pl
6. Natalia Michalik, Mykotoksyny – czym są, co powodują, objawy zatrucia, wylecz.to.pl 
7. Wpływ mykotoksyn na zwierzęta domowe, bionte.com
8. Robert H. Poppenga, Flora i fauna: Niebezpieczne biotoksyny dla zwierząt domowych, dvm360.com
9. Mykotoksyny w karmie dla zwierząt domowych, allaboutfeed.net/all-about/mycotoxins/mycotoxins-in-pet-food/
10. Katarzyna Wnuk, Oczyszczacz powietrza a grzyby i pleśnie, ranking-oczyszczaczy.pl