Wiele składników obecnych w popularnych środkach czystości ma działanie rakotwórcze. Nie jest to jedyne zagrożenie dla zdrowia związane z ich używaniem. Podczas sprzątania ważne jest zatem zachowanie odpowiednich środków ostrożności, a po zakończeniu pracy dokładne usunięcie z powietrza szkodliwych związków chemicznych.
- Czym grozi wdychanie środków czystości?
- Jak sprzątać bezpiecznie?
- Oczyszczanie powietrza ze składników środków czyszczących
- Domowe i ekologiczne środki czystości
- Pozostałe środki ochrony
- Niebezpieczne składniki środków czystości
1. Czym grozi wdychanie środków czystości?
Podrażnienie dróg oddechowych, skóry i oczu
Do podrażnienia dróg oddechowych, skóry i oczu może dojść zarówno na skutek kontaktu z pojedynczymi środkami chemicznymi, jak i w wyniku interakcji kilku preparatów. Łączenie preparatów zawierających chlor i amoniak, prowadzi do wytwarzania silnie drażniących oparów, które wywołują nudności, kaszel i problemy ze wzrokiem. Podrażnieniem skóry lub oczu może skończyć się także zmieszanie chloru z kwasami.
Spadek wydolności płuc
Badania przeprowadzone przez profesora Øisteina Svanesa z Uniwersytetu w Bergen wykazały, że u osób zawodowo zajmujących się sprzątaniem wydolność płuc jest o 17% niższa niż u przedstawicieli innych branż. To nie wszystko, ponieważ zaobserwowano również obniżenie wydajności płuc u 14% u uczestników badania, którzy nie zajmują się sprzątaniem zawodowo, ale wykonują rutynowe porządki domowe z wykorzystaniem chemicznych środków czystości.
Zdaniem naukowców z Norwegii uszkodzenia układu oddechowego u osób sprzątających są podobne do tych obserwowanych u palaczy, którzy wypalali po 20 papierosów dziennie przez okres 10-20 lat.
Choroby nowotworowe
Część środków chemicznych obecnych w chemii gospodarczej ma potwierdzone działanie rakotwórcze. Najlepszym przykładem jest formaldehyd, który znajduje się m.in. w odświeżaczach powietrza i preparatach zwalczających pleśń. Poważne zagrożenie stanowią też dodatki zapachowe powstające ze związków petrochemicznych.
2. Jak sprzątać bezpiecznie?
Na szczęście istnieje kilka sposobów na to, aby ograniczyć negatywny wpływ prac porządkowych na własne zdrowie.
2.1. Oczyszczanie powietrza ze składników środków czyszczących
Sprawna wentylacja ani otwieranie okien mogą nie wystarczyć do szybkiego i dokładnego oczyszczenia powietrza ze składników środków chemicznych. Dobrym rozwiązaniem będzie zatem zastosowanie oczyszczacza powietrza.
Podczas wyboru urządzenia należy uwzględnić przede wszystkim wydajność oraz rodzaj filtrów. Szkodliwe składniki środków czyszczących trafiające do powietrza do gazy. W usunięciu ich pomogą zatem oczyszczacze powietrza z filtrem węglowym.
Oczyszczacze z filtrem węglowym do 1000 zł<bordercolor=#0d4c70>
Oczyszczacz powietrza warto włączyć przed rozpoczęciem sprzątania i wybrać najwyższą prędkość.
☉ Zobacz także: Ranking oczyszczaczy powietrza
2.2. Domowe i ekologiczne środki czystości
Bezpiecznym sposobem na pozbycie się zanieczyszczeń niewątpliwie jest sprzątanie bez użycia środków chemicznych. Niestety, sama woda często okazuje się nieskuteczna, dlatego popularne preparaty trzeba zastąpić takimi, które są pozbawione szkodliwych substancji.
Alternatywę dla nich stanowią domowe środki czystości, przygotowane na bazie sody oczyszczonej, octu i soku z cytryny. W zależności od swoich upodobań można dodawać do nich kilka kropel olejków eterycznych, w celu uzyskania przyjemnego zapachu.
Drugie rozwiązanie to zakup ekologicznych produktów do sprzątania, które oprócz wymienionych wcześniej składników zawierają oleje i skrobie roślinne, składniki mineralne oraz alkohole i mydła roślinne. Po preparaty chemiczne warto sięgać jedynie wtedy, gdy inne metody nie przyniosą satysfakcjonującego rezultatu.
W trosce o swoje zdrowie warto zrezygnować również z odświeżaczy powietrza, które oprócz wspomnianego formaldehydu zawierają inne związki karcynogenne, w tym benzen i ftalany. Odświeżacze można zastąpić naturalnymi olejkami eterycznymi. W pozbyciu się nieprzyjemnych zapachów pomogą też oczyszczacze powietrza z filtrem węglowym.
Niestety, w UE nie ma żadnej instytucji, która sprawowałaby kontrolę nad stosowaniem chemikaliów w środkach czystości czy też regulowała zasady dotyczące produkcji preparatów ekologicznych. Ważne jest zatem, aby wnikliwie czytać etykiety kupowanych produktów i sprawdzać co kryje się pod nazwami substancji wpisanymi w składzie.
2.3. Pozostałe środki ochrony
- W celu uniknięcia kontaktu skóry ze środkami chemicznymi, należy sprzątać w gumowych rękawiczkach.
- Aby uniknąć mieszania substancji wchodzących ze sobą w interakcje, warto podzielić prace sprzątające na etapy oraz unikać stosowania tych samych ściereczek podczas wykonywania różnych czynności czyszczących. Błędem jest zatem wycieranie armatury tą samą szmatką, która chwilę wcześniej miała kontakt z płynem do mycia luster.
- Szczególną ostrożność trzeba zachować podczas stosowania środków do udrażniania rur. Kiedy zostaną połączone z wodą, powinno się niezwłocznie opuścić pomieszczenie. Obecny w takich preparatach wodorotlenek sodu może bowiem doprowadzić do poparzenia dróg oddechowych.
3. Niebezpieczne składniki środków czystości
Lista szkodliwych chemikaliów zawartych w popularnych środkach czystości jest bardzo długa. Poniżej zamieszczamy opis dziesięciu z nich, zwracając uwagę na wpływ każdej substancji na organizm człowieka oraz jej występowanie.
Amoniak
Amoniak to palny gaz o silnym zapachu, drażniący błony śluzowe i oczy. W wyższych stężeniach może doprowadzić do problemów z oddychaniem oraz uszkodzenia wątroby i nerek. Zawierają go przede wszystkim płyny do mycia szyb, preparaty przeznaczone do udrażniania rur oraz środki do czyszczenia kuchenek i łazienek.
Chlor
Chlor działa drażniąco na drogi oddechowe, oczy i skórę. Może wywołać trudności z oddychaniem i ból gardła, a długotrwały kontakt z nim prowadzi do osłabienia i chorób płuc. Chlor jest podstawowym składnikiem wybielaczy i preparatów do czyszczenia toalet.
Czwartorzędowe sole amoniowe (CSA)
Czwartorzędowe sole amoniowe wchłaniane drogą wziewną mogą wywoływać podrażnienie błon śluzowych i nieżyt dróg oddechowych oraz przyczyniać się do rozwoju astmy. W kontakcie ze skórą powodują zapalenia i reakcje alergiczne. CSA znajdują się w środkach dezynfekujących, preparatach zmiękczających tkaniny i produktach przeznaczonych do ochrony drewna.
Dichloroizocyjanuran sodu (NaDCC)
Dichloroizocyjanuran sodu to kolejny związek działający drażniąco na układ oddechowy, oczy i skórę. Rozpuszczony w wodzie tworzy aktywny chlor. Ponadto NaDCC jest toksyczny dla organizmów wodnych. Można go znaleźć głównie w środkach do mycia toalet i dezynfekcji.
Formaldehyd (aldehyd mrówkowy)
Formaldehyd to substancja, która podrażnia błony śluzowe oraz działa rakotwórczo. Przeprowadzone badania dowodzą, że ekspozycja na ten związek zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów w obrębie gardła i nosa. Formaldehyd stanowi jeden z głównych składników odświeżaczy powietrza. Ponadto związek ten oraz uwalniające go substancje (np. fenylometoksymetanol i 5-bromo-5-nitro-1,3-dioksan) znajdują się w niektórych produktach bakteriobójczych i odkażających, środkach do czyszczenia mebli i podłóg.
Fosforany
Wdychanie fosforanów może doprowadzić do bólów głowy i gardła oraz kaszlu, ale nie jest to jedyny powodów, dla którego podejmowane są działanie ograniczające ich wykorzystywanie w chemii gospodarczej. Fosforany przedostają się do ścieków wodnych, dlatego mogą stać się przyczyną nadmiernego porostu wytwarzających toksyczne substancje glonów, wymierania ryb i zatykania urządzeń przeznaczonych do uzdatniania wody. Stanowią one składnik proszków do prania i płynów do zmywania naczyń.
Ftalany (sole i estry kwasu ftalowego)
Kontakt z ftalanami prowadzi do zaburzenia pracy układu hormonalnego, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn. Substancje te wykorzystywane są w produkcji środków piorących i zmiękczających tkaniny oraz preparatów do mycia szyb.
Triklosan
Triklosan to środek antybakteryjny, stosowany w chemii gospodarczej i kosmetykach myjących od lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Badania przeprowadzone przez naukowców z University of California SAN Francisco dowiodły, że konsekwencją kontaktu z nim są zaburzenia hormonalne. Inni badacze wykryli związek pomiędzy obecnością w wymazie z dróg oddechowych triclosanu a bakterii Staphylococcus aureus, na które ten środek antybakteryjny jest całkowicie nieskuteczny. Osoby, u których wykryto ślady triclosanu, były bardziej narażone na infekcje górnych dróg oddechowych, a przebieg choroby był w ich przypadku ostrzejszy. Triklosan wykorzystywany jest w mydłach, pastach do zębów, płynach do naczyń i środkach do dezynfekcji.
Wodorotlenek sodu (soda kaustyczna, soda żrąca)
Wodorotlenek sodu to substancja silnie żrąca, która podrażnia układ oddechowy, a nawet jest w stanie wypalić skórę i oczy. W kontakcie z wodą wytwarza opary, które mogą być przyczyną poparzenia spojówek. Soda kaustyczna znajduje się w wybielaczach, środkach do udrażniania rur oraz dezynfekcji.
(2-BE) 2-(butoksyetoksy)etanol
(2-BE) 2-(butoksyetoksy)etanol to związek chemiczny, którego obecność może doprowadzić do podrażnień oczu i nosa, bólów głowy i wymiotów, a także do zapalenia skóry. Jest wykorzystywany w produkcji preparatów do mycia szyb, środków do czyszczenia dywanów i wykładzin oraz chemii przeznaczonej do mycia i pielęgnacji karoserii.