Formaldehyd jest jednym z najczęściej wymienianych lotnych związków organicznych. Związki te stanowią około 60 % wszystkich substancji zanieczyszczających atmosferę.
Sam formaldehyd znajdziemy w wielu przedmiotach codziennego użytku, m.in. w farbach do ścian, lakierach do paznokci, szamponach. Co to jest formaldehyd? Jaka jest jego szkodliwość? Jaki jest bezpieczny poziom formaldehydu? I jak można go zmniejszyć?
Spis treści:
1. Co to jest formaldehyd?
2. Szkodliwość formaldehydu
3. Normy formaldehydu w powietrzu
4. Formaldehyd a zdrowie
5. Źródła formaldehydu w mieszkaniu
6. Jak usunąć formaldehyd z mieszkania?
6.1. Oczyszczacz powietrza
6.2. Wietrzenie mieszkań
6.3. Unikanie produktów zawierających aldehyd mrówkowy.
1. Co to jest formaldehyd?
Formaldehyd, inaczej aldehyd mrówkowy (HCOH) to najprostszy z aldehydów. Związek ten odkrył w 1859 roku rosyjski chemik Aleksander Butlerow. Choć substancji tej nie widać gołym okiem, gdyż jest bezbarwnym gazem, charakterystyczny jest gryzący zapach formaldehydu. Temperatura wrzenia aldehydu mrówkowego to 19,5oC, temperatura topnienia zaś 92oC.
Formaldehyd – jak powstaje?
Aldehyd mrówkowy powstaje podczas niepełnego spalania substancji zawierających węgiel, np. podczas wędzenia pokarmów bogatych w białka.
Przemysłowo zaś aldehyd mrówkowy uzyskuje się na skutek utleniania i uwodorniania metanolu. Formaldehyd wykorzystywany jest na skalę przemysłową w produkcji płyt wiórowych, pilśniowych, paździerzowych, sklejek czy płyt MDF.
Jest on również często używany przy produkcji klejów, lakierów czy żywic. Choć w Europie podejmowane są kroki mające na celu zmniejszenia wykorzystania formaldehydu, na razie nie powstało nic, co mogłoby go skutecznie zastąpić.
2. Szkodliwość formaldehydu
Na początku warto wspomnieć, iż nie każdy przedmiot zawierający formaldehyd musi być dla nas szkodliwy. Przykładowo, w ubraniach czy środkach czystości stężenie formaldehydu nie jest duże, a dopiero wartości powyżej 50 µg/m3 uznawane są za niebezpieczne dla człowieka, który nie wykazuje cech alergicznych.
Nie zmienia to faktu, że współczesny świat jest pełen formaldehydu, do czego przyczyniają się najbardziej kotłownie i elektrociepłownie spalające paliwa, zakłady utylizujące odpady komunalnych i samochody z silnikami spalinowymi.
3. Normy formaldehydu w powietrzu
Dopuszczalny poziom formaldehydu w powietrzu reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 13 września 1966 roku w sprawie dopuszczalnych stężeń substancji w powietrzu atmosferycznym. W dokumencie tym znajdziemy informacje nt. limitów stężeń różnych substancji w powietrzu atmosferycznym w mg/m3 dla “obszarów chronionych” oraz „obszarów specjalnie chronionych”.
Średnie dobowe stężenie formaldehydu w powietrzu dla obszarów chronionych wynosi 0,02 mg/m3. Jednorazowy (nieprzekraczający 20 minut), dopuszczalny poziom formaldehydu wynosi 0,05 mg/m3. W przypadku obszarów specjalnie chronionych dobowa norma formaldehydu w powietrzu to 0,01 mg/m3. Dla 20-minutowych, jednorazowych epizodów, dopuszczalne stężenie formaldehydu to 0,02 mg/m3.
4. Formaldehyd a zdrowie
Szkodliwy wpływ formaldehydu na zdrowie przejawia się m.in. w toksycznym oddziaływaniu na:
- wątrobę
- skórę
- drogi oddechowe
- układ odpornościowy
- układ rozrodczy
- układ nerwowy
Na co dzień najbardziej zauważalne objawy ekspozycji na formaldehyd odczujemy ze strony układu oddechowego. Aldehyd ten bowiem wchłania się dość łatwo przez układ oddechowy, a dzięki swej dobrej rozpuszczalności w wodzie, jest w stanie przeniknąć przez drzewo oskrzelowe.
Gromadząc się w oskrzelach, formaldehyd podrażnia śluzówki dróg oddechowych. Duże jego stężenie powoduje charakterystyczną suchość i drapanie w gardle, jak również kichanie, katar oraz kaszel. Niejednokrotnie dochodzi również do reakcji alergicznych (wysypka, astma, duszności, obrzęk nosa, a czasem nawet wstrząs anafilaktyczny).
Formaldehyd zaliczany jest też jako związek mający bezpośredni wpływ na rozwój astmy oskrzelowej. Aldehyd ten jednak dostaje się do naszego organizmu nie tylko przez układ oddechowy, ale również skórę czy paznokcie.
Z uwagi na powyższe, agencja IARC (Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem) w 2004 roku zakwalifikowała formaldehyd jako substancję kancerogenną. Długa ekspozycja może prowadzić do nowotworów gardła i nosa.
5. Źródła formaldehydu w mieszkaniu
- Materiały wykończeniowe
- Lakiery
- Meble
- Dywany i wykładziny
- Kosmetyki
- Dym tytoniowy
W warunkach domowych formaldehyd znajdziemy m.in. w otaczającym nas wyposażeniu i materiałach wykończeniowych. Jest to bowiem składnik farb, lakierów i klejów, jeden z elementów niektórych tapet, dywanów i wykładzin podłogowych.
Aldehyd mrówkowy zawierają również płyty wiórowe, pilśniowe, paździerzowe oraz materiały izolacyjne z wełny mineralnej. Szczególnie zagrożone są osoby palące papierosy, albowiem formaldehyd jest również składnikiem dymu tytoniowego.
Co więcej, proces uwalniania formaldehydu do atmosfery może trwać kilka lat (np. w przypadku żywic mocznikowo-formaldehydowych), przyczyniając się do powstawania tzw. syndromu chorego budynku (ograniczona wentylacja w połączeniu z dużą ilością emitowanych zanieczyszczeń).
6. Jak usunąć formaldehyd z mieszkania?
Ze względu na powszechną obecność w materiałach wykończeniowych, meblach czy kosmetykach, całkowita neutralizacja formaldehydu w naszych mieszkań jest niemożliwa. Można jednak dążyć do tego, by związku tego było jak najmniej. Jak to zrobić?
6.1. Oczyszczacz powietrza
Oczyszczacze powietrza w kompleksowy sposób filtrują przepływające powietrze, wychwytując z niego nie tylko cząstki stałe zanieczyszczeń, ale również lotne związki, wśród nich m.in. dym tytoniowy, aceton, benzen, toluen czy opisywany tu formaldehyd. Jak to robią?
Wszystko za sprawą zastosowanych filtrów: HEPA, a przede wszystkim węglowego, najistotniejszego w kontekście zanieczyszczeń gazowych.
Wykonany z granulek węgla aktywnego, filtr węglowy dobrze adsorbuje aldehyd mrówkowy, benzen, toluen i inne lotne związki organiczne. 1 gram węgla aktywnego skrywa bowiem około 1500 m2 powierzchni aktywnej!
Jaki oczyszczacz powietrza do walki z formaldehydem?
Każdy, który posiada w sobie filtr węglowy. Im większa masa i powierzchnia filtra, tym dłuższa będzie jego żywotność. Grubość filtra przekłada się na długość kontaktu filtra z powietrzem. Dlatego też warto szukać urządzeń o pojemnych filtrach węglowych. Oprócz filtra węglowego, istotna jest też kwestia czujników oraz trybu auto.
Niektóre oczyszczacze powietrza, np. LIFAair oraz Electrolux posiadają czujniki lotnych związków organicznych. Pozwalają one na bieżący pomiar stężenia formaldehydu. Poziom ten można mierzyć również zewnętrznymi miernikami. Kosztują one z reguły od kilkudziesięciu do kilkuset złotych.
Ostatnią rzeczą, która przekłada się istotnie na efektywność oczyszczacza powietrza, jest tryb automatyczny. Dobrze skonfigurowany, potrafi samodzielnie dobrać intensywność oczyszczania do panujących warunków.
Dlatego też polecane są sprzęty o rygorystycznym podejściu do zanieczyszczeń, np. bezkompromisowe LIFAair i Klarta. Dodatkowo, oczyszczacze marki LIFAair zawierają w swoich filtrach zeolit, ułatwiający usuwanie tlenków siarki i azotu. Z kolei Sharp serii KC-G wykorzystuje żele krzemionkowe o podobnym działaniu.
Polecane oczyszczacze powietrza
Klarta Forste 4 - najlepsza relacja ceny do wydajności, brak czujników LZO rekompensowany przez bezkompromisowe auto
- Maksymalny CADR wynosi 300 m³/h
- Skuteczny na powierzchni do 40 m2
- Inteligentny, laserowy czujnik PM2,5
- Bezkompromisowy tryb automatyczny
- Filtr węglowy oraz HEPA H13
- Jonizator plazmowy
- Niska cena: 899 zł
LIFAair LA503 - unikalna jakość, bardzo duża powierzchnia filtra węglowego, dedykowane czujniki LZO
- Maksymalny CADR wynosi 450 m³/h
- Skuteczny na powierzchni do 54 m2
- Stacja pomiarowa LAM05, która kompleksowo zbiera informacje
- Laserowy czujnik PM2,5, czujniki LZO (m.in. pomiar stężenia formaldehydu), CO2, temperatury, wilgotności
- 20 poziomów prędkości
- Cena: 4499 zł
☉ Zobacz także: Oczyszczacze LIFAair - ze stacją pomiarową czy bez?
Sharp KC-G40EUW – jonizacja Plasmacluster, nawilżanie powietrza, żel krzemionkowy na filtrze węglowym
- Maksymalny CADR wynosi 240 m³/h
- Skuteczny na powierzchni do 28 m²
- Nawilżacz ewaporacyjny o wydajności do 400 ml/h
- Filtr z węglem aktywnym i żelem krzemionkowym oraz filtr HEPA H13
- Jonizator Plasmacluster
- Cena: 1899 zł
☉ Zobacz także: Ranking oczyszczaczy powietrza
☉ Zobacz także: Oczyszczacz powietrza dla alergików
☉ Zobacz także: Oczyszczacz powietrza z jonizatorem
☉ Zobacz także: Jak wybrać oczyszczacz powietrza?
☉ Zobacz także: Oczyszczacz powietrza do pokoju dzieci
6.2. Wietrzenie mieszkań
Najprostszy, choć niekoniecznie najskuteczniejszy sposób na pozbycie się zanieczyszczeń z mieszkania. Należy jednak pamiętać, aby robić to umiejętnie, w przeciwnym razie możemy tylko zwiększyć stężenie zanieczyszczeń w mieszkaniu.
Najlepiej, aby wietrzenie było szybkie i intensywne. W tym celu lepiej otworzyć okno 1-2 razy dziennie na około 10 minut, aniżeli mieć je uchylone przez kilka godzin.
6.3. Unikanie produktów zawierających aldehyd mrówkowy
Oprócz oczyszczania i wietrzenia mieszkania, można również bardziej świadomie wybierać kupowane produkty. Nie jest to zadanie łatwe, jednak uważna analiza składów pozwala znaleźć alternatywy.
Warto np. stawiać na odzież ze stuprocentowej bawełny, jedwabiu, a w ostateczności nawet poliestru czy akrylu. Ich włókna zawierają zwykle mniej formaldehydu.
Kupując meble z płyty wiórowej, warto wybierać tylko te laminowane. Czytanie składów może również sporo pomóc przy wyborze produktów chemicznych do mycia i sprzątania.
☉ Zobacz także: Toksyny w środkach czystości – jak trujemy się sprzątając?
Nie wiesz jaki oczyszczacz powietrza wybrać?
Skontaktuj się z nami:
Zadzwoń do nas +48 22 230 21 27
Napisz do nas: sklep@homespot.pl
 |
Kasia Jankowska - Ekspert sklepu Homespot, który zna każdy sekret oczyszczaczy powietrza. Chętnie dzieli się wiedzą o poprawie jakości powietrza w domu. Z jej porad skorzystało już blisko 5000 klientów naszego sklepu. |