Cladosporium herbarum – mikroskopijne rozmiary, duże zagrożenie

Cladosporium herbarum to jeden z najpopularniejszych grzybów pleśniowych występujących w Polsce. Może wywoływać alergię, ale nie tylko.

W tym artykule omawiamy jego szkodliwość i występowanie, a także prezentujemy inne rodzaje grzybów Cladosporium exobasidii Cladosporium.

Co to jest cladosporium herbarum?

Cladosporium herbarum to grzyb mikroskopijny należący do rodzaju Cladosporium cladosporium. Występuje powszechnie zarówno w budynkach, jak i w środowisku zewnętrznym.

Wytwarza zarodniki, które u osób uczulonych wywołują silne objawy alergiczne. Ponadto jest źródeł szkodliwych dla zdrowia mikotoksyn. 

Po raz pierwszy cladosporium herbarum opisał w 1794 r. Christiaan Hendrik Persoon, który nadał mu nazwę Dematium herbarum. Obecną nazwę nadał mu w 1816 r. Heinrich Friedrich Link.

Główne miejsca występowania

Grzyby z gatunku Cladosporium są obecne na całym świecie, lecz w największych ilościach pojawiają się w klimacie umiarkowanym. 

Cladosporium herbarum preferuje temperaturę 18-28°C, lecz jest w stanie przetrwać nawet przy temperaturach minusowych. 

Drugim czynnikiem sprzyjającym ich rozwojowi jest wilgoć, dlatego w domu częstgo pojawiają się wtedy, gdy wilgotność powietrza przekracza 60%. W pomieszczeniach grzybom tym sprzyjają dodatkowe niewielki dopływ światła słonecznego oraz słaba wentylacja.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat wilgotności powietrza, przeczytaj artykuł Wilgotność powietrza w domu – jak o nią zadbać?

Można go spotkać na:

• Żywych i martwych częściach roślin – np. na zbutwiałych liściach, zbożu, lecz także na pieczywie czy warzywach w domu, zwłaszcza przechowywanych zbyt długo lub w niewłaściwych warunkach.
• Na zawilgoconej glebie – także roślin doniczkowych.
• Na ścianach i sufitach w pomieszczeniach wilgotnych i ciemnych, a więc głównie w piwnicy czy łazience.

Inne gatunki grzybów cladosporium

Do grupy Cladosporium zalicza się kilkaset gatunków grzybów. Poza cladosporium herbarum popularne są:

• Cladosporium cladosporioides – rozwija się w pobliżu zbiorników wodnych, m.in. na zbożach i pomidorach. Na roślinach często ma postać plam widocznych na liściach i kwiatach.
• Cladosporium cucumerinum – atakuje rośliny dyniowate, w tym ogórki, melony, cukinie, dynia zimowa i letnia, dynie, arbuzy. Pojawia się na liściach, łodygach i owocach.
• Cladosporium sphaerospermum – często występuje w łazienkach, zwłaszcza na sufitach przy prysznicu.

Wpływ grzybów Cladosporioides na zdrowie

Cladosporioides – podobnie jak inne grzyby mikroskopowe – stanowi zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia ludzi oraz zwierząt. Produkują toksyczne mykotoksyny, a także są jednym z najpopularniejszych alergenów wziewnych.

Mykotoksyny w cladosporium

Mykotoksyny to wytwarzane przez niektóre gatunki grzybów, w tym Aspergillus, Penicillium i Fusarium i Cladosporioides. 

Do tej pory udało się wyodrębnić ponad 400 rodzajów mykotoksyn, natomiast grzyby Cladosporioides generują głównie ochratoksynę A.

Skutki zdrowotne kontaktu z nimi to:

• choroby nerek,
• nowotwory,
• choroby wątroby.

Mykotoksyny są odporne na działanie wysokiej temperatury, dlatego gotowanie czy smażenie nie usuwa ich z pożywienia. Szkodliwe działanie dotyczy zarówno ludzi, jak i zwierząt, dlatego właściciele domowych czworonogów powinni dbać o to, aby pupile nie miały dostępu do zepsutej żywności.

Alergia na cladosporium herbarum

Kontakt z cladosporium najszybciej odczuwają osoby, które zmagają się z alergią na zarodniki tego grzyba. Główne objawy uczulenia to:

• łzawienie i swędzenie oczu,
• wodnisty katar sienny,
• kichanie,
• grzybicze zapalenie zatok przynosowych,
• osłabienie opdorności i częstsze infekcje.

Te dolegliwości najczęściej występują od maja do sierpnia, ponieważ to właśnie wtedy grzyby pylą najintensywniej. Jednak w chłodniejsze miesiące ich zarodniki także bywają obecne w powietrzu, więc ryzyko wystąpienia alergii nie ogranicza się do sezonu wiosenno-letniego.

W diagnostyce alergii na grzyby wykorzystuje się punktowe testy skórne oraz testy z krwi, które wykrywają obecność swoistych przeciwciał IgE.

Leczenie polega na unikaniu kontaktu z alergenem, przyjmowaniu leków, a czasami także na odczulaniu, czyli na immunoterapii. 

Jak usuwać grzyby Cladosporium?

Obecne w powietrzu zarodniki pleśni bardzo skutecznie wychwytuje oczyszczacz powietrza wyposażony w filtr HEPA. Jednak trwałe rozwiązanie problemu Cladosporium wymaga usunięcia źródeł problemu.

Jak już wspomnieliśmy, rozwojowi grzybów pleśniowych sprzyja wilgoć, dlatego w przypadku zbyt wysokiej wilgotności warto zastosować osuszacza powietrza. 

Inne zasady, których należy przestrzegać, to:

• Unikanie gromadzenia w domu zbyt dużej ilości żywności podatnej na rozwój pleśni oraz właściwie przechowyanie produktów spożywczych.
• Szybkie wyrzucanie zepsutej żywotności.
• Zapewnienie swobodnej cyrkulacji powietrza, w tym Dbałość o sprawne działanie wentylacji.
• Dbanie o stan roślin doniczkowych i unikanie nadmiernego podlewania.

Cladosporium a alternaria 

Cladosporium i alternaria to dwa rodzaje grzybów mikroskopowych. Oba są bardzo rozpowszechnione, powodują alergię i stwarzają zagrożenie dla zdrowia. 

Warunki do ich rozwoju są zbliżone, dlatego mogą pojawiać się w tych samych miejscach. Podobnie wyglądają również sposoby zapobiegania ich występowaniu. 

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat alternaria, przeczytaj artykuł Alternaria: cichy sprawca alergii i nie tylko. Jak minimalizować ryzyko?.

Źródła:

1. Cladosporium Herbarum – fakty, objawy i leczenie alergii, thermofisher.com
2. Cladosporium cucumerinum Ellis i Arthur (1889), ephytia.inra.fr
3. Katarzyna Górska, Cladosporium – co to jest? Pylenie, objawy i leczenie alergii, swiatzdrowia.pl