Alergia na grzyby i pleśnie – co warto wiedzieć?
20 lutego 2024
Grzyby pleśniowe należą do grona najpopularniejszych alergenów wziewnych, jednak nie każde grzyby wywołują reakcje uczuleniowe.
Wyjaśniamy, które gatunki mogą być przyczyną alergii, co sprzyja rozwojowi pleśni oraz jak uniknąć ekspozycji na te alergeny.
Objawy alergii na pleśń
Kontakt z zarodnikami grzybów pleśniowych powoduje u osób uczulonych wystąpienie takich objawów jak:
- wodnisty wyciek z nosa,
- kichanie,
- zatkanie nosa,
- zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie spojówek oczu,
- podrażnienie śluzówki nosa i gardła,
- zapalenie zatok przynosowych,
- napadowy kaszel,
- świąd i zaczerwienienie skóry,
- zaostrzenie objawów astmy oskrzelowej (u osób zmagających się z tą chorobą).
Alergia ma charakter całoroczny, lecz w okresie zimowym zazwyczaj daje słabsze objawy, ze względu na mniejszą aktywność zarodników, które preferują wyższe temperatury.
Według kalendarza pylenia najwyższe stężenia odnotowuje się między majem a sierpniem. Jednak zarodniki zawsze mogą znaleźć odpowiednie warunki w domu, dlatego alergicy powinni unikać m.in. przewilżenia powietrza.
Czy grzyb i pleśń to to samo?
Grzyby i pleśnie nie są tym samym. Pleśń to efekt obecności niektórych gatunków grzybów, a konkretnie grzybów strzępkowych, nazywanych także pleśniowymi. To właśnie one są przyczyną alergii.
Wewnątrz budynków występują również grzyby domowe, które nie powodują reakcji uczuleniowych, za to potrafią wyrządzić duże szkody, zwłaszcza kiedy zaatakują powierzchnie drewniane.
Pleśń to powierzchowne wykwity, spowodowane obecnością zarodników grzybów strzępkowych. Jej rozwojowi wewnątrz budynków sprzyjają:
- wysoka wilgoć powietrza (powyżej 60%),
- temperatura od 18 do 30 °C,
- słaba wentylacja,
- mała ilość światła słonecznego.
Nie oznacza to jednak, że grzyby pleśniowe są aktywne wyłącznie w budynkach. Znaczna część silnie uczulających zarodników dociera wraz z powietrzem z zewnątrz. Siedliskami grzybów są bowiem m.in. opadłe liście i zboża.
To właśnie zarodniki (osiągające wielkość 2 do 5 um) są głównym źródłem alergenów, lecz zdarza się, że uczulają także fragmenty samej grzybni.
Najsilniejsze alergeny wśród grzybów pleśniowych
Najsilniejsze właściwości uczulające wykazują grzyby pleśniowe Alternaria, Cladosporium, Aspergillus i Penicillium.
Cladosporium
Siedliskiem Cladosporium są zbutwiałe liście, zboża, rośliny doniczkowe i resztki pożywienia w postaci warzyw, owoców i serów. Grzyby te występują także w pobliżu zbiorników wodnych oraz w wilgotnych, słabo wentylowanych pomieszczeniach. Najwyższe stężenie w powietrzu osiągają w okresie od maja do sierpnia, natomiast zimą, przy minusowych temperaturach ich poziom jest bliski zeru.
Grzybnia Cladosporium jest zwarta, aksamitna i szarozielona. Objawy alergii u uczulonych występują przy stężeniu w powietrzu przekraczającym 3000 zarodników na metr sześcienny.
Alternaria
Alternaria rozwijają się w glebie, zbutwiałych liściach, słomie, roślinach doniczkowych, długo suszącym się praniu oraz nieświeżych warzywach i owocach.
Najwyższe stężenie zarodniki uzyskują w lipcu i sierpniu, natomiast zimą przy niskich temperaturach i obecności śniegu ich ilość w powietrzu jest znikoma.
Objawy uczuleniowe u alergików występują przy stężeniu 80 zarodników na metr sześcienny powietrza. W szczytowym okresie poziom ten sięga kilkuset zarodników na m3.
Aspergillus
Aspergillus to jeden z gatunków grzybów wewnątrzdomowych. Lubi pomieszczenia wilgotne, ciepłe (20-26 st. C.) i słabo wentylowane. Grzybnia ma kolor szarozielony.
Aspergillus stanowi zagrożenie nie tylko dla osób zmagających się z alergią na grzyby i pleśnie. Prowadzi także do aspergilozy, czyli grupy chorób, obejmującej przede wszystkim płuca i górne drogi oddechowe, lecz także mózg, nerki, wątrobę, serce, oczy oraz skórę.
Największe zagrożenie stanowi dla osób z osłabioną odpornością i chorobami przewlekłymi.
Penicillium
Penicillium również należy do grzybów wewnątrzdomowych, rozwijających się najlepiej w cieple, przy wysokiej wilgotności i słabej wentylacji. Zazwyczaj ma barwę jasnoszarą.
Podobnie jak Aspergillus wpływa negatywnie nie tylko na osoby uczulone.
Penicillium wytwarza mikotoksyny, które wykazują działanie toksyczne, teratogenne, rakotwórcze i mutogenne.
Diagnostyka alergii na grzyby i pleśnie
W celu potwierdzenia alergii na grzyby pleśniowe wykonuje się:
- testy z krwi – pozwalają one wykryć obecność przeciwciał klasy IgE,
- punktowe testy skórne – wykorzystuje się w nich rozcieńczone wyciągi z najczęściej uczulających gatunków pleśni.
Testy można przeprowadzić na NFZ lub prywatnie.
Metody unikania grzybów i pleśni
Osoby zmagające się z alergią na grzyby pleśniowe powinny przede wszystkim unikać kontaktu z nimi. Pomogą w tym:
- Utrzymanie prawidłowej wilgotności powietrza – powinna mieścić się w granicach 40-60%.
- Stosowanie dobrego oczyszczacza powietrza – zatrzymuje zarodniki grzybów obecne w powietrzu.
- Unikanie pozostawiania w domu nieświeżych produktów spożywczych – stanowią pożywkę dla grzybów.
- Ograniczenie ilości przedmiotów, które są dobrym środowiskiem dla grzybów – np. w domach wyposażonych w dywany stężenie grzybów Penicillium jest 2-3 krotnie wyższe niż w domach bez dywanów.
- Dbanie o czystość ogrodu – butwiejące liście i gnijące rośliny są częstym miejscem bytowania grzybów pleśniowych. Czynności związane z ich usuwaniem lepiej powierzyć osobom, które nie mają alergii.
- Ograniczenie ilości roślin doniczkowych i dbanie o ich kondycję – niestety domowe rośliny też mogą być pożywką dla grzybów. Przy alergii lepiej postawić na jakość, nie ilość.
- Regularne przeglądy wentylacji i dbanie o jej sprawność – pomogą uniknąć rozwoju pleśni w domu.
- Szybkie usuwanie ewentualnych wykwitów pleśni na ścianach – przy czym należy też podjąć działania, które zapobiegną nawracaniu problemu.
- Regularne wietrzenie pomieszczeń.
Oczyszczacz powietrza na grzyby i pleśń
Usuwanie zarodników grzybów pleśniowych z powietrza to zadanie, z którym bardzo dobrze poradzi sobie oczyszczacz z filtrem HEPA.
Ważne jest również to, aby urządzenie oferowało wysoką wydajność, w celu szybkiego wychwytywania pleśni. Oto 5 propozycji, które zasługują na szczególną uwagę.
Klarta Forste 4 Biały
899,00 zł
Oczyszczacz powietrza z jonizacją plazmową.
Idealny do pokoi do 40m².
30 w magazynie
- Wydajność 300 m3/h
- 3 tryby automatyczne
- Czujniki PM2,5, temperatury i wilgotności
- Sterowanie wi-fi i pilot
Klarta Forste 4 to oczyszczacz wyposażony w filtr wstępny, węglowy i HEPA H13 oraz jonizator plazmowy. Jest cichy oraz zapewnia łatwą obsługę, dzięki obecności trzech trybów automatycznych, sterowania wi-fi oraz możliwości automatyzacji w aplikacji mobilnej.
Klarta Stor 3 Czarny
1 349,00 zł
Oczyszczacz powietrza z jonizacją plazmową.
Idealny do małych i dużych pokoi do 80m².
24 w magazynie
- Wydajność 600 m3/h
- 3 tryby automatyczne
- Czujniki PM2,5, temperatury i wilgotności
- Sterowanie wi-fi
Klarta Stor to jeden z najlepszych oczyszczaczy powietrza do średnich i dużych pomieszczeń. Jest wydajny, a jednocześnie cichy.
Został wyposażony w filtr wstępny, węglowy i HEPA H13 oraz jonizator plazmowy. Ma trzy tryby automatyczne. Sterowanie jest możliwe poprzez aplikację z opcją automatyzacji.
Electrolux PA91-404DG
- Cena 1799 zł
- Wydajność 442 m3/h
- Tryb automatyczny
- Czujniki PM2,5, LZO, temperatury i wilgotności
- Sterowanie wi-fi
Electrolux PA91-404DG to oczyszczacz z filtrem wstępny, węglowym i HEPA E12. Ma tryb automatyczny oraz wi-fi, umożliwiające zdalne sterowanie. Na uwagę zasługuje również cicha, energooszczędna praca.
Vestfrost VP-A1Z40WH
- Cena 899 zł
- Wydajność 350 m3/h
- Tryb automatyczny
- Czujniki PM2,5, LZO, temperatury i wilgotności
- Sterowanie wi-fi
Vestfrost VP-A1Z40WH to oczyszczacz powietrza wyposażony w filtry wstępny, węglowy i HEPA H13 oraz jonizację plazmową i lampę UV. Dobra wydajność idzie w parze z cichą pracą. Urządzenie ma tryb automatyczny i umożliwia sterowanie poprzez aplikację mobilną.
Samsung AX32BG3100GGEU
- Cena 798 zł
- Wydajność 320 m3/h
- Tryb automatyczny
- Czujniki PM2,5
- Sterowanie wi-fi
Samsung AX32BG3100GGEU to niedrogi, ale bardzo dobry oczyszczacz powietrza, w którym znajdują się filtr wstępny, węglowy i HEPA 12. Urządzenie jest ciche, pracuje w trybie automatycznym i ma wi-fi, umożliwiające zdalne sterowanie.
Osuszacz powietrza – gdy wilgotność powietrza jest za wysoka
Rozwojowi grzybów sprzyja wysoka wilgotność powietrza, dlatego w przypadku przewilżenia warto sięgnąć po osuszacz powietrza.
W naszej ofercie znajdują się m.in. znakomite osuszacze powietrza Fersk: Fersk Torr 20 i Fersk Torr 30. Obydwa dostępne są w dwóch wersjach kolorystycznych.
Różnicę między Fersk Torr 20 i Fersk Torr 30 stanowi wydajność osuszania. Wszystkie modele łączy natomiast obecność higrostatu, który pozwala utrzymać wyznaczoną wilgotność oraz możliwość sterowania poprzez aplikację mobilną.
Źródła
- Agnieszka Żędzian, Aspergiloza – przyczyny, objawy i diagnostyka, diag.pl
- Ewa Fiedorowicz, Jak rozpoznać i leczyć alergię na pleśnie i grzyby? Jakie choroby mogą wywołać grzyby pleśniowe?, apteka.superpharm.pl,
- IgE sp. M1 Penicillium notatum, medica.radom.pl
- Justyna Mazur, Cladosporium – pylenie, objawy alergii, testy i odczulanie, wylecz.to
- Justyna Mazur, Alternaria alternata – co to jest, pylenie, objawy alergii, testy i odczulanie, wylecz.to
- Grażyna Durska, Alergia na Aspergillus fumigatus, mp.pl
- Przykładowe grzyby i ich wpływ na zdrowie, hydrotakt.pl
