Rośliny oczyszczające powietrze vs oczyszczacz powietrza

Nie od dziś wiadomo, że rośliny mają szereg prozdrowotnych właściwości. Wytwarzają niezbędny do życia tlen, dostarczają naturalnych substancji leczniczych, a sam ich widok poprawia samopoczucie psychiczne.

Popularna stała się również teza, według której rośliny można uznać za naturalne oczyszczacze powietrza. Jednak czy na pewno są one w stanie zapewnić nam skuteczną ochronę przed groźnymi toksynami?

Rośliny doniczkowe oczyszczające powietrze pod lupą naukowców

Aby ocenić możliwości roślin w zakresie filtracji powietrza, warto przyjrzeć się ustaleniom badaczy.

Badania NASA, czyli słynna lista naturalnych filtrów powietrza z 1989 r.

Większość artykułów poświęconych zdolności roślin do oczyszczania powietrza z toksyn odwołuje się do badań prowadzonych przez Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej w latach 80. ubiegłego stulecia.

Testom poddano wówczas dużą grupę roślin. Przebadano je pod kątem zdolności do usuwania pięciu szkodliwych substancji: benzenu, amoniaku, ksylenów, trichloroetylenu i aldehydu mrówkowego (formaldehydu).

Na opublikowanej w 1989 r. liście osiemnastu najefektywniejszych filtratorów powietrza znalazły się:

• daktylowiec niski,
• nefrolepis wyniosły,
• nefrolepis obliterata,
• zielistka Sternberga,
• aglaonema,
• dypsis lutescens,
• figowiec Benjamina,
• epipremnum złociste,
• anturium Andreego,
• liriope szafirkowata,
• rapis wyniosły,
• gerbera Jamesona,
• dracena wonna,
• bluszcz pospolity,
• sansewieria gwinejska,
• dracena odwrócona,
• skrzydłokwiat,
• chryzantema wielkokwiatowa.

Naukowcy zwrócili uwagę na fakt, że nie można wskazać jednej rośliny, która wyróżniałaby się najwyższą skutecznością w walce ze wszystkimi zanieczyszczeniami uwzględnionymi w badaniu.

Najlepszą bronią przed formaldehydem okazała się bowiem dracena wonna, natomiast z benzenem najlepiej poradził sobie bluszcz.

Pracownicy NASA zauważyli też, że w oczyszczaniu powietrza ważną rolę odgrywają mikroorganizmy obecne w glebie. Zauważyli, że po usunięciu rośliny z doniczki proces filtracji wciąż trwał.

Rośliny oczyszczające powietrze w domu w świetle badań z XXI w.

Zdolność roślin doniczkowych to pochłaniania zanieczyszczeń obecnych w powietrzu zainteresowała nie tylko agencję NASA.

Eksperymenty przeprowadzone w XXI w. pozwoliły poszerzyć grupę gatunków usuwających toksyny m.in. o takie rośliny jak:

• hoja różowa (eliminuje formaldehyd, benzen, toluen),
• trzykrotka (zwalcza trichloroeten, benzen, ksyleny, formaldehyd, toluen) albo 
• Storczyk – falenopsis (dobrze radzi sobie z aldehydem mrówkowym, acetonem i chloroformem).

Jak widać, w nowszych badaniach sięgnięto po substancje, które nie zostały uwzględnione w testach Amerykańskiej Agencji Kosmicznej.

Rośliny oczyszczające powietrze z toksyn kontra oczyszczacz powietrza

Oczyszczacze powietrza stały się w ostatnich latach bardzo popularne, ze względu na złą jakość powietrza w naszym kraju. Czy uwielbiane przez wielu Polaków rośliny doniczkowe są w stanie z nimi konkurować i równie efektywnie usuwać smog?

Skuteczność usuwania zanieczyszczeń gazowych

Warto zwrócić uwagę na to, że badania naukowe nad filtracyjnymi właściwościami roślin skupiały się głównie na pochłanianiu zanieczyszczeń gazowych. Choć uzyskane wyniki wydają się dobre, to trudno uznać je za w pełni satysfakcjonujące.

Według opublikowanych wniosków niektóre gatunki całkiem nieźle radzą sobie z wybranymi substancjami. Niestety w przypadku innych gazów ich skuteczność jest już niższa.

Naukowcom nie udało się znaleźć chociażby jednej rośliny, która gwarantowałaby wysoką efektywność w walce ze wszystkimi uwzględnionymi w badaniach substancjami. To duży minus, tym bardziej, że w eksperymentach wykorzystano ograniczoną ilość gazów.

Problem stanowi również fakt, iż wysoki spadek stężenia zanieczyszczeń dostrzeżono podczas badania roślin umieszczonych w pojemnikach. Oznacza to, że kwiaty miały do oczyszczenia znacznie mniej powietrza niż gdyby zostały ustawione w normalnym pomieszczeniu. Aby osiągnąć rezultaty zbliżone do tych uzyskanych przez naukowców, w pokoju musiałoby zatem znaleźć się bardzo dużo roślin doniczkowych.

W oczyszczaczach powietrza za usuwanie szkodliwych gazów odpowiedzialny jest najczęściej filtr zbudowany z węgla aktywnego. To materiał charakteryzujący się bardzo dobrym stosunkiem powierzchni chłonnej do masy (nawet 1 g na 3000 m²). Zbudowany z niego filtr węglowy wykorzystuje mechanizm adsorpcji, który prowadzi do zatrzymania obecnych w powietrzu cząsteczek gazów.

Największą efektywność filtr węglowy wykazuje w walce z gazami organicznymi, lecz dla zapewnienia mu jeszcze lepszych właściwości do węgla aktywnego dodaje się niekiedy dodatkowe składniki, np. żel krzemionkowy, który wspomaga usuwanie gazów nieorganicznych, w tym tlenków siarki i azotu.

Efektywność filtracji pyłów zawieszonych

Niestety, lotne związki organiczne to nie jedyne zagrożenie obecne w powietrzu. Znaczną część smogu stanowią pyły zawieszone PM10 i PM2,5, których w badaniach naukowych prawie nie uwzględniono.

Jedynym z nielicznych śladów zainteresowania możliwością pochłaniania pyłów zawieszonych przez rośliny są testy przeprowadzone w portugalskich szkołach. Po dziewięciu tygodniach od umieszczenia w salach sześciu roślin doniczkowych poziom pyłu PM10 zmniejszył się o około 30%.

To pozytywna zmiana (choć brakuje danych, pozwalających ocenić rzetelność pomiarów), ale nie wystarczająca jak na polskie warunki, gdzie stężenie pyłu zawieszonego często przekracza 200% dopuszczalnej normy.

Dla porównania, filtry obecne w oczyszczaczach powietrza w zależności od klasy zatrzymują od 85% do 99,99% pyłów w jednym cyklu. Urządzenia takie jak oczyszczacz powietrza Ideal AP 30 są zatem w stanie w ciągu kilkunastu minut usunąć z powietrza pyły zawieszone niemal w 100%. Biorąc pod uwagę wpływ tego typu zanieczyszczeń na zdrowie, lepiej traktować rośliny jako dodatkową formę ochrony i element ozdobny mieszkania niż jako alternatywę dla oczyszczacza powietrza.